هوش مصنوعی آیا دست‌یار ماست یا قرار است خدایگان عصر ما باشد؟ این پرسش و پرسش‌های شبیه آن را خیلی شنیده‌ایم. اما توی این قسمت می‌خواهیم هوش مصنوعی را در دل رخدادی چندصدساله ببینیم و از قِبَل این بحث بفهمیم که نسبت ما با هوش مصنوعی چیست. حمایت ریالی از پادکست لوگوس حمایت ارزی از پادکست لوگوس از طریق پی‌پال به ایمیل زیر: [email protected] موسیق…

گیاه‌خواری اخلاقی به چه معناست و مدافعان آن چه نگاهی دارند؟ در این باره با محسن اسلامی، فیلسوف و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس، گفت‌و‌گو می‌کنیم. او خودش از موافقان «گیاه‌خواری اخلاقی» است و برای‌مان از جهانی حرف می‌زند که دغدغهٔ گیاه‌خواری اخلاقی در آن پا می‌گیرد. این قسمت با هم‌کاری «باشگاه اندیشه» ضبط شده و نسخهٔ تصویری آن هم در آینده منتشر خ…

زبان ابزار روزمره‌ی همه‌ی ما آدم‌هاست که به کار توصیف جهان و برقراری ارتباط می‌آید. اما در فلسفه، زبان سرگذشت عجیبی را از سر گذرانده است؛ از یک ابزار معمولی و دم‌دستی به چیزی تبدیل شده است که قوام‌بخش همه‌ی چیزها قلمداد می‌شود؛ طوری که بعضی‌ها می‌گویند ما در جهانی زندگی می‌کنیم که از چشم‌انداز زبان بر ما گشوده شده است. در این قسمت، قصه‌ی از قصه‌های…

شب ۲۳ نوامبر اتفاق عجیبی برای بلز پاسکال افتاد که باعث شد نام او غیر از حوزه‌ی ریاضیات و فیزیک، در جاروجنجال‌های بحث درباره‌‌ی خدا هم شنیده شود. او از این حرف زد که «آیا معقول است روی وجود خدا شرط ببندیم؟» و استدلالی آورد که زمین تازه‌ای برای بحث از باور به وجود یا عدمِ خدا باز کرد. ارجاعات مقاله‌ی «شرط‌بندیِ پاسکال» در دائرة‌المعارف فلسفی استنفورد…

موافقان و مخالفان اُتانازی به چه استدلال‌هایی متمسک می‌شوند و چرا اُتانازی در بیماری‌های روانی بسیار مناقشه‌برانگیزتر است؟ توی این قسمت از پادکست لوگوس به این پرسش‌ها می‌پردازیم و تصویری جامع‌تر از اتانازی به دست می‌آوریم. رجاعات برای آماده‌کردن این متن از مقاله‌ی «اُتانازی داوطلبانه» در دائرة‌المعارف آنلاین استنفورد و هم‌چنین بخش «آسان‌مرگی» از کت…

وقتی بیماری به نقطه‌ی لاعلاج رسیده و درد و رنج بسیاری را تحمل می‌کند، آیا اخلاقاً می‌توان او را کُشت؟ این پرسش ما را به مسئله‌ی اتانازی می‌کشاند. در این قسمت، از مفهوم اتانازی و برخی از دسته‌بندی‌های آن صحبت می‌کنیم. تعامل برای طرح پرسش‌های مربوط به این قسمت، می‌توانید تا تاریخ بیستم آذرماه پرسش‌هایتان را از طریق این لینک برای من ارسال کنید. ارجاعا…

آوریل سال ۲۰۱۰ وقتی آنتونی فلو، فیلسوف مشهور دین، درگذشت، خیلی‌ها از خودشان پرسیدند: «آیا او موقع مرگ به خدا باور داشت؟» علت این پرسش هم مواضعی بود که او در طول زندگی‌اش اتخاذ کرده بود؛ از جمله موضعی که با مقاله‌ی «فرض خداناباوری» مطرح کرده بود و به کمکِ آن، تکانی اساسی به بحث‌های فلسفه‌ی دین داده بود. در این قسمت، «فرض خداناباوری» را واکاوی می‌کنی…

اواخر فیلم «بن‌هور»، بعد از آن‌که عیسی به صلیب کشیده شد، بارانی می‌آید و اتفاقات عجیبی رخ می‌دهد. این صحنه و این اتفاقات دروازه‌ی جذابی برای ورود به یکی از جالب‌ترین و پیچیده‌ترین جهان‌بینی‌هایی است که قرن‌ها در جهان حکم‌فرمایی می‌کرد: جهانِ «مقدس» به روایت مسیحیان. مدخل فیلم «بن‌هور» در ویکی‌پدیا کتاب الاهیات مسیحی به روایت خود مسیحیان کتاب پایان …

مرگ را چه‌طور باید فهمید؟ توی این قسمت از پادکست لوگوس سراغ موضوعی می‌رویم که نقطه‌ی پیوند فلسفه و هنر و ادبیات است؛ و خواهیم دید که گاهی اندیشیدن یعنی شجاعتِ این‌که سنت‌های مختلف علمی و دینی و فرهنگی را کنار بزنی و مستقیم با پدیده‌ای مواجه بشوی تا چیزی نو زاییده شود. به فراخور این بحث سری هم به فروغ فرخزاد خواهیم زد. حمایت ریالی از پادکست لوگوس حم…

اگر تحت حمایت یک «دولت» نباشی، فرقی نمی‌کند که نفس می‌کشی یا نه، تو دیگر وجود نخواهی داشت. در این قسمت، درباره‌ی مفهوم «دولت» صحبت کنیم و می‌بینیم که این مفهوم از قدیم تا حالا چه تغییراتی پیدا کرده است و چه‌گونه با «دولت‌زدایی» از آدم‌ها آن‌ها را از انسانیت می‌اندازند. حمایت ریالی از پادکست لوگوس حمایت ارزی از پادکست لوگوس از طریق پی‌پال به ایمیل ز…

هرکسی که با فلسفه سروکار دارد، هر از گاهی باید برگردد و این سوال را از خود بپرسد که «فلسفه به چه کار می‌آید؟» پاسخ این سوال یک پاسخِ «یک‌بار برای همیشه» نیست بل‌که هر بار شکل و شمایلی به خود می‌گیرد. توی این قسمت با این سوال سروکله می‌زنیم. حامی این قسمت: مدرسه‌ی تابستانی آنلاین انعکاس «محمد: زندگی، جامعه و میراث فرهنگی» چهل‌و‌چهار ساعت ارائه علمی …

در یکی از آخرین صحنه‌های فیلم تایتانیک، رُز (با بازی وینسلت) روی تخته‌چوبی می‌ماند و نجات می‌یابد اما جک (با بازی دی‌کاپریو) در آب می‌ماند و یخ می‌زند. آیا ممکن نبود که جک هم روی تخته‌چوب بیاید و زنده بماند؟ جیمز کامرون، کارگردان فیلم، تلاش کرده با قواعد فیزیکی حرف‌هایی در این باره بزند اما توی این قسمت از لوگوس، از منظری فلسفی به این ماجرا نگاه می…

آدم‌هایی هستند که «تجربه‌های نزدیک به مرگ» را از سر گذرانده‌اند. بعضی‌ها هم تلاش می‌کنند از تجربه‌های این آدم‌ها استفاده کنند و آن را دلیلی علمی برای وجود حیات پس از مرگ معرفی کنند. در ایران، مشخصا چند سالی است برنامه‌ای تحت عنوان «زندگی پس از زندگی» این کار را بر عهده گرفته است. در این قسمت از لوگوس، از تردستی کوچک اما مهمی می‌گویم که در این سنخ ب…

ما شهروندان جهان مُدرن‌ایم اما زمانی می‌فهمیم که کجا ساکن‌ایم که بتوانیم تفاوت‌های این جهان با جهان پیشامدرن را بشناسیم. در این قسمت، سفری خواهیم داشت به جهان پیشامدرن و خواهیم دید که انسانی که در آن جهان ساکن بود، عالَم را چه‌گونه می‌دید و چه‌ تفاوت‌هایی با ما داشت. حمایت ریالی از پادکست لوگوس حمایت ارزی از پادکست لوگوس از طریق پی‌پال به ایمیل زیر…

این قسمت از لوگوس با داستان کشیشی آغاز می‌شود که در سفر تبلیغی خود به حیرت می‌افتد و عصر سکولار را با گوشت‌و‌خونِ خود لمس می‌کند. اما «سکولار» یعنی چه؟ در این قسمت سه معنا از «سکولار» را می‌شکافیم تا ببینیم که سکولاربودن یعنی چه. این قسمت یادگاری‌ست از شهریور ۱۴۰۱؛ روزهایی که التهاب ماجرای مهسا امینی، قربانیِ پدیده‌ی ظالمانه و پُرقباحتِ گشت ارشاد، …

فلسفه از قرن نوزدهم و بیستم به زبان روی‌ آورده است و بخشی از مسئله‌هایش را از طریق مطالعه‌ی زبان پیش می‌برد؛ از جمله در فلسفه‌ی دین که گاهی با این سوال دست‌و‌پنجه نرم می‌کند: فارغ از این‌که خدا وجود دارد یا نه، آیا اصلا می‌شود به شکل معناداری درباره‌ی او حرف زد؟ این سوال اساسی‌ترین سوال حوزه‌ای به نام «زبان دینی» است که در این قسمت از لوگوس به آن م…

زبان معمولی‌ترین و دمِ‌دستی‌ترین ابزار ماست. اما اگر بخواهیم درباره‌ی آن فلسفه‌ورزی کنیم و از دلِ این فلسفه‌ورزی پل بزنیم به لایه‌های پنهان اندیشه‌ی مدرن، چه می‌توان گفت؟ چه‌طور می‌توان نگاه مدرن به زبان را با نگاه پیشامدرن به زبان مقایسه کرد و راز اوراد جادویی را فهمید؟ توی این قسمت، فلسفه و اسطوره در کنار هم پیش می‌روند. حمایت ریالی از پادکست لوگ…

یکی از عجیب‌ترین پدیده‌های زندگی آدم‌ها «خواب»‌هایشان است. از قدیم، خواب‌ها پر از رازورمز بوده‌اند. آیا می‌توان نگاهی فلسفی به خواب داشت؟ آیا می‌توان تفاوت نگاه پیشامدرن و مدرن به خواب را واکاوی کرد و به نتایجی درباره‌ی وضع ام‌روزمان رسید؟ توی این قسمت به این سوال‌ها می‌پردازیم. خرید کتاب «من کی‌ام؟» به ترجمه‌ی حامد قدیری با تقدیمیه‌ی صاحب‌لوگوس حم…

ما شهروندان عصر مدرن هستیم و در کنار برخورداری از موهبات این عصر، با بحران‌هایی جدی و استخوان‌سوز مواجه شده‌ایم. اگر قرار باشد از منظری فلسفی با این موضوع مواجه شویم، چه مسیری پیش روی‌مان خواهد بود؟ حمایت ریالی از پادکست لوگوس حمایت ارزی از پادکست لوگوس از طریق پی‌پال به ایمیل زیر: [email protected] کانال تلگرام پادکست لوگوس توییتر پادکست لو…

وقتی کلمه‌ی «متافیزیک» را می‌شنوید، چه چیزی به ذهن‌تان می‌آید؟ جایی آن‌ورتر از طبیعت؟ مابعدالطبیعه یا ماوراء‌الطبیعه؟ اصلا فرقی بین این دو هست؟ توی این اپیزود از ماجرای یک جدلِ ظاهراً فلسفی آغاز می‌کنیم و کمی درباره‌ی مفهوم مهم اما مبهم متافیزیک حرف می‌زنیم. ضمنا توی این اپیزود درباره‌ی لایو اینستاگرامی لوگوس هم چیزهایی می‌شنوید. مایت ریالی از پادک…

رأی و نظر آدم‌ها چه تأثیری بر واقعیت دارد؟ آیا واقعیت کاملاً مستقل از ذهن ماست یا آن‌که به‌نحوی از انحاء به ما انسان‌ها وابسته است؟ این‌ها سوالاتی است که در این اپیزود مطرح می‌شوند اما از ره‌گذرِ پرداختن به یک ماجرای تاریخی: ماجرای گاو آقای گالتون. شرکت در نظرسنجی مربوط به تخمین وزن (این‌جا) حمایت ریالی از پادکست لوگوس حمایت ارزی از پادکست لوگوس از…

توی این اپیزود از این حرف می‌زنیم که چه‌طور «زمان پیچ می‌خورد» و اتفاقات عجیب‌و‌غریبی کنار هم قرار می‌گیرند. برای پاسخ به این سوال، سراغ کسانی مثل چارلز تیلور و میرچا الیاده می‌رویم و مهم‌تر از همه، تکه‌هایی از یک روایت زیبا و دل‌نشینِ احسانِ عبدی‌پور را به‌عنوان شاهدِ ماجرا می‌شنویم. فایل کامل روایت «پاتیل‌ها را لت می‌زنم» را از این‌جا بشنوید. پاد…

تصور کنید در یک کشور یک‌میلیونی، بیماری‌ای شبیه کرونا اما کشنده‌تر شیوع پیدا کرده و حالا مسئولان‌ این کشور کمیته‌ای راه انداخته‌اند تا تصمیم بگیرند برای مقابله با این بیماری چه کنند. ما با معیارهای اخلاق هم‌راهِ این کمیته می‌شویم تا ببینیم کدام تصمیم اخلاقی‌تر است و کدام تصمیم از پسِ نقد‌های اخلاقی برنمی‌آید. حمایت ریالی از پادکست لوگوس حمایت ارزی …

عالَم چه‌طور می‌بود اگر همه‌ی آدم‌ها جهان را با هدست‌های واقعیت مجازی می‌دیدند؟ کانت با انقلاب کوپرنیکی‌اش در فلسفه نظریه‌ای پروراند که ما را به پاسخِ این سوال نزدیک می‌کند. اهمیت انقلاب کانت آن‌قدر بود که فلسفه را به دو دوره‌ی پیش از کانت و پس از کانت تقسیم کرد. در این اپیزود با انقلاب کوپرنیکی کانت سروکله می‌زنم و در پایان هم از کتاب تازه‌ام، ذهن…

دکارت با دیدنِ مجسمه‌های خودکاری که توی پاریس ساخته شده بودند به این فکر افتاد که از کجا معلوم بدن انسان و مهم‌تر از آن، کل جهان مثل همین مجسمه‌های تماماً مکانیکی نباشند؟ دکارت بعدها توی فلسفه‌اش این ایده را پی گرفت و حرف‌هایش سرآغاز فلسفه‌ی مدرن شد. اما موضع دکارت با بحران مهمی مواجه شد که دست‌آخر مجبور شد دست‌به‌دامنِ غده‌ی صنوبری شود. در این اپی…